Werkgeversaansprakelijkheid voor letselschade van zzp’ers

Onlangs sprak ik iemand en die stelde mij de vraag wat er gebeurt als een zzp’er een ongeval overkomt tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden voor een opdrachtgever. Want hoe zit dat nou precies juridisch gezien? Is de opdrachtgever dan aansprakelijk voor de geleden (letsel)schade of zit je als zzp’er zelf met de gebakken peren?

Aansprakelijkheid werkgever/opdrachtgever

De wet regelt de aansprakelijkheid van de werkgever voor schade die een werknemer lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden (art. 7:658 BW). Die bepaling ging er altijd vanuit dat de werkgever en de werknemer in een arbeidsrelatie tot elkaar staan en er een arbeidsovereenkomst is gesloten. Door de flexibilisering van de arbeidsmarkt is in 1999 het wetsartikel uitgebreid. De werkgever kan sindsdien niet alleen maar aansprakelijk zijn jegens de werknemer, maar ook jegens andere personen die niet op basis van een arbeidsovereenkomst, maar op basis van een andere overeenkomst, arbeid verrichten in de uitoefening van het beroep of bedrijf van een ander. Je kunt hierbij denken aan zzp’ers, vrijwilligers, stagiairs en uitzendkrachten.

Vereisten aansprakelijkheid

Aan welke vereisten moet voldaan zijn wil je een werkgever of opdrachtgever succesvol aansprakelijk kunnen stellen voor de door de zzp’er geleden (letsel)schade ten gevolge van een arbeidsongeval?

Werkzaamheden in de uitoefening van het beroep of bedrijf

De vereisten zijn opgenomen in art. 7:658 lid 4 BW. Hierin is o.a. bepaald dat er sprake moet zijn van werkzaamheden in de uitoefening van het beroep of het bedrijf van de opdrachtgever.

De Hoge Raad heeft in een belangrijk arrest al jaren geleden geoordeeld dat de reikwijdte van de bepaling niet beperkt is tot werkzaamheden die tot het wezen van de beroeps- of bedrijfsuitoefening van de opdrachtgever kunnen worden gerekend of normaal gesproken in het verlengde daarvan liggen. Gezien het beschermingskarakter van art. 7:658 lid 4 BW kunnen daaronder ook andere werkzaamheden vallen, waarbij het bepalend is of de verrichte werkzaamheden, gelet op de wijze waarop de desbetreffende opdrachtgever aan zijn beroep of bedrijf invulling pleegt te geven, feitelijk tot zijn beroeps- of bedrijfsuitoefening behoren. Dit moet vervolgens aan de hand van de omstandigheden van het geval worden beoordeeld. In een latere uitspraak oordeelde het gerechtshof dat vereist is dat het moet gaan om werkzaamheden die de opdrachtgever in het kader van de uitoefening van zijn bedrijf ook door eigen werknemers had kunnen laten verrichten.

Beschermingsgedachte

Aan art. 7:658 lid 4 BW ligt de beschermingsgedachte ten grondslag. De bescherming die eigen werknemers genieten dient ook toe te komen aan anderen die voor het uitvoeren van de werkzaamheden worden ingeschakeld. Dat een werkgever/opdrachtgever de vrijheid heeft om er voor te kiezen om de werkzaamheden door bijvoorbeeld een zzp’er te laten verrichten mag volgens de wetgever niet tot een ander beschermingsregime leiden.

Zorg voor de veiligheid

Daarbij speelt ook de vraag of een zzp’er zich in een vergelijkbare positie met de werknemer van de opdrachtgever bevindt en voor de zorg afhankelijk is van dit bedrijf voor wie hij de werkzaamheden verricht. Er zal gekeken moeten worden of de zorg van de veiligheid van de zzp’er (mede) afhankelijk is van de opdrachtgever. Wie is – gezien de specifieke aard van de werkzaamheden en de omstandigheden waaronder het ongeval plaatsvindt, de aanwezige kennis van risico’s en gevaren, de te gebruiken materialen en hulpmiddelen – bij machte om veiligheidsmaatregelen te treffen en daar dus verantwoordelijk voor? Als dit de opdrachtgever is, dan is hij ook aansprakelijk als het mis gaat.

Een welbekend voorbeeld is het advocatenkantoor dat een schildersbedrijf inschakelt om het kantoorpand te schilderen. Op het punt van de veiligheid heeft het schildersbedrijf veel meer aanwezige kennis van risico’s en gevaren en de te gebruiken materialen en hulpmiddelen (denk aan steigers). De zorg van de veiligheid ligt dan ook bij het schildersbedrijf of zzp‘er. Het advocatenkantoor is dus niet aansprakelijk als de schilder van de steiger valt tijdens het schilderen.

Dit zal echter anders zijn als een zelfstandig bouwvakker wordt ingeschakeld door een aannemer voor het verbouwen van een woning. Dit zijn namelijk ook werkzaamheden in de uitoefening van het beroep of het bedrijf van de aannemer. De aannemer had de werkzaamheden ook zelf kunnen uitvoeren. Ook had de aannemer zelf de aanwezige kennis van risico’s en gevaren. In een dergelijk geval kan de aannemer doorgaans succesvol aansprakelijk gesteld worden door de zzp’er indien hem een ongeval overkomt. Hierbij moeten we natuurlijk niet uit het oog verliezen dat elke situatie anders is en de beoordeling afhankelijk is van de omstandigheden van het geval.

Zorgplicht

Is een werkgever of opdrachtgever nu altijd aansprakelijk als er sprake is van een arbeidsongeval en voldaan is aan bovenstaande criteria? Nee, als de werkgever/opdrachtgever kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, is hij niet aansprakelijk voor de door de zpp’er geleden (letsel)schade. Ook is hij niet aansprakelijk als er sprake is van opzet of bewust roekeloosheid aan de zijde van de zzp’er.

Vragen of juridische hulp

Heeft u een ongeval gehad of wenst u zich als werkgever te laten informeren over uw juridische positie na een bedrijfsongeval? Neem dan contact op met Katrien Boerjan de letselschadeadvocaat van MARK Advocaten.